Rusland zal nooit een democratie kunnen worden

Essay by Shansue December 2007

download word file, 5 pages 3.0

Downloaded 2208 times

Rusland zal nooit een democratie kunnen wordenDoor de geschiedenis heen heeft Rusland altijd naast het pad van de democratie gelopen. Rusland heeft niet de hervormingen van West- Europa meegemaakt, zoals de Verlichting, de Franse Revolutie en de Renaissance en ze is teveel beïnvloed door de omringende volkeren uit Azië, betreffende onder andere religie en cultuur. Zou de mentaliteit, die mede hierdoor is ontstaan tijdens het tsarendom, de kans op een democratische toekomst via het Europese model hebben verspild?Om te weten te komen of Rusland naar Europees voorbeeld democratisch kan worden, moeten we eerst kijken naar de redenen waarom Rusland zich altijd al van Europa heeft onderscheiden. De afgelopen driehonderd jaar heeft Rusland erop gestaan als deel van Europa te worden beschouwd, maar Rusland ligt niet alleen op het Europese, maar ook op het Aziatische continent. Van de dertiende tot de vijftiende eeuw werd Rusland door de Mongolen (ook wel bekend als de Tataren of de ‘Gouden Horde) overheerst.

Daarnaast hadden de Russen in plaats van een behoefte aan vergelegen koloniën, een enorme expansiedrift. Dit kwam deels uit een verlangen naar meer macht en deels uit noodzaak; veel Russen bewoonden de open vlakten in Azië en deze waren kwetsbaar voor aanvallen van buitenlandse vijanden. Men moest dus wel uitbreiden om natuurlijke grenzen te kunnen vormen. De uitbreiding boezemde het Russische volk een gevoel van ontzag en nationale trots in. De overwonnen volken werden in hun waarde gelaten. Niet- Russische adel mocht zelfs Russische lijfeigenen houden en kon doordringen tot de machtselite van Rusland. De Russische boeren en lijfeigenen kregen de kans niet om zich op te werken in deze klassenmaatschappij. Rusland heeft bijvoorbeeld nooit iets meegekregen van de Verlichting, die ongeveer duurde van 1650 tot het einde van de 18e eeuw. Tsarina Catharina II hield zich tijdens haar regeerperiode enthousiast bezig met dit onderwerp, maar de boeren en lijfeigenen kregen geen stem in de regering, de lijfeigenschap stond niet ter discussie en aan het absolute koningsschap mocht niet getornd worden, terwijl deze punten juist zo hoog op de agenda stonden tijdens de periode van Verlichting. De staat bleef zich vasthouden aan de autocratie. Elk initiatief van de samenleving werd verstikt door de almachtige heerser. Daarnaast heeft Rusland het feodalisme niet gekend, wat in West- Europa had geleid tot de inperking van de macht van de vorst en de eerste stap was naar de macht aan de politieke partijen, vakbonden en de middenklasse. In Rusland leidde het lijfeigenschap tot een afkeer voor wet en bezit en de behoefte aan een gezamenlijk verzet tegen alle vormen van autoriteit werd hierdoor bijna een vanzelfsprekend gevolg. De rechten van het staatsburgerschap hadden de boeren nooit gekend. Er waren altijd maar twee keuzes om te overleven in de samenleving; accepteren of rebelleren. Op de Westerse manier heeft men het nooit helemaal willen doen. Dit kwam mede door de staatsreligie, die het land eeuwenlang gekend heeft. Rond 988 bekeerde Rusland zich tot de oosterse tak van het christendom, waardoor het land Byzantijnse, in plaats van Roomse, invloeden onderging. Zo zag de tsaar zichzelf als de opvolger van de Oost- Romeinse keizers. De Russen beschouwden hun orthodoxe geloof als de enige ware weg. Daar de staat en de kerk nauw met elkaar waren verbonden, de kerk stond namelijk onder het gezag van de tsaar, ook wel bekend als cesaropapisme, waarbij keizerlijke macht en het kerkelijke oppergezag wordt samengevoegd. Hierdoor werd het gevoel uitverkoren te zijn nog extra versterkt. Men vond dat de Russen al genoeg hadden aan hun eigen tradities en dus geen voorbeeld moest nemen aan het Westen. Hoewel het communisme in Rusland tegen religie was, heeft ze deze gedachtegang van de kerk overgenomen, in zekere zin evenals de autocratie van het tsarendom. Hoewel het communisme in Rusland gebaseerd was op het Europese marxisme, was het een unieke stroming. Men ging er bijvoorbeeld al vanaf het leninisme van uit dat de staat een onderdrukkingsorgaan was, welke staatsvorm dit precies was, deed er niet toe. Daarnaast werden bijvoorbeeld kapitalistische dictatuur en kapitalistische democratie allebei als democratie beschouwt. Rusland zag zichzelf als het meest democratische land van allemaal1. Je zou dus kunnen zeggen dat hun definitie van ‘democratie’ iets anders is dan onze westerse kijk op het begrip. Er is in Rusland altijd een sterke leider geweest: eerst de tsaar, vervolgens Lenin en zijn communistische opvolgers, en momenteel Poetin, die zelfs voor een president en groot deel van de macht in handen heeft. 72% van de Russen uit het jaar 2000 waren ervan overtuigd dat Rusland alleen kon overleven met een sterke leider aan de macht en 37% dacht dat Stalin een uitstekende leider was2. Bovendien lijkt men haast wanhopig. Engels heeft eens gezegd: “De mensen moeten eerst eten, drinken, wonen en zich kleden, voor ze aan politiek, wetenschap, kunst, religie enz. kunnen doen. En uit die basis moeten die rechtsopvattingen, die kunst en die religie verklaard worden. Gorbatsjov probeerde hervormingen door te voeren, maar dit bleek alleen mogelijk met een bepaalde portie geweld, daarnaast gingen de hervormingen langzaam. Te langzaam naar de zin van het volk, zo bleek, toen hij tijdens de verkiezingen uit 1991 wordt ingewisseld voor Boris Jeltsin. De hervormingen betreffende de buitenlandse politiek zijn door zijn opvolgers doorgezet, maar een geschiedenis van communisme en eeuwenlang tsarendom zijn lastig te vergeten. Zo is Poetin bijvoorbeeld een officier geweest bij de voormalige KGB en wordt hij verdacht van het muilkorven van de vrije pers en zat Jeltsin zelfs in het Politburo, uitvoerder van de communistische partij. Zelfs nu zijn er amper sterke, onafhankelijke politieke partijen en van democratische kenmerken als persvrijheid is amper iets te merken. Een nationale overeenstemming over het verleden is er evenmin; welke gebieden behoorden eens tot de Sovjet- Unie? Wie zijn onze vrienden en wie onze vijanden? Wie kunnen we geloven? Na 1991 kreeg Rusland een nieuwe start. Ze konden echter niet terugvallen op het verleden. Duizenden jaren lang werd er door een minderheid bedacht wat het beste was voor henzelf, de staat en eventueel voor de meerderheid van het volk. Nu heeft het volk eindelijk de kans om zelf de macht in handen te nemen, maar ze weten niet wat ze moeten doen. Ze zijn naakt in het duister. Rusland zit in een identiteitscrisis en begrijpt nog niet dat het land alleen democratisch kan worden door samenwerking en vrijwilligheid van beide kanten.

Zou Rusland ooit een democratie worden?De mentaliteit van revoluties, rebellie en een sterke elitemacht is diepgeworteld in Russen.

Ik denk niet dat de geschiedenis alle kansen op een democratie tenietdoet. Mensen als Gorbatsjov hebben al pogingen gedaan tot verbeteringen in het systeem, daarnaast moeten de Russen besluiten waar ze staan in de samenleving en wat ze nu werkelijk willen.

Voetnoten:1K. van het Reve Rusland (Haarlem 1975) 512 http://www.cdi.org/russia/johnson/3698.htmlBronvermelding:McDaniel, Tim The agony of the Russian idea (Princeton 1996)Grossman, Vasili Alles stroomt (Amsterdam 1993)Gerrits, André Een bizar experiment (Amsterdam 2001)Prins, drs. F.L. Rusland tussen traditie en verandering (Enkhuizen 1991)Brodsky, Iosif Tussen iemand en niemand (Amsterdam 1987)http://nl.wikipedia.org/wiki/Russisch-orthodoxe_Kerkhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ivan_IV_van_Ruslandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Rusland